Khi một chủ thể có đủ năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một hay nhiều trong những tội được quy định trong Bộ luật hình sự năm 1999 (có sửa đổi bổ sung năm 2009) của nước CHXHCN Việt Nam thì sẽ bị khởi tố về hình sự.
Khi có quyết định khởi tố bị can của cơ quan cảnh sát điều tra có sự phê chuẩn của viện kiểm sát cùng cấp thì người bị bắt hay người bị tạm giữ sẽ trở thành bị can. Khi có kết luận điều tra và có cáo trạng của VKS chuyển hồ sơ sang tòa án cùng cấp, tòa án có quyết định đưa vụ án ra xét xử thì bị can trở thành bị cáo. Vài trò bị cáo kết thúc khi bản án kết tội của tòa án đã có hiệu lực thi hành.
Trường hợp không là bị can khi đình chỉ điều tra theo điều 164 BLTTHS hoặc chết.
Trường hợp không là bị can, bị cáo khi VKS ra quyết định đình chỉ vụ án theo điều 169 BLTTHS hoặc chết.